Osmanlı'da Sosyalizm

* Osmanlı sosyalizmi "İştirak-i Emval ve İyal" yani "mal ve kadın ortaklığı" olarak tanıdı.

* Paris Komünü çalışmalarını Belediye binasında sürdürdüğü için Osmanlı aydını sosyalistlere "Devair-i Belediye Tarafdaranı" ismini uygun gördü.

* Bu "bozuk fikirlerin" Müslüman Osmanlı toplumunu nasıl olsa etkilemeyeceği düşünülerek "dinsiz Avrupa"nın başına bela olan "Enternasyonal adındaki şer cemiyeti ve bu cemiyetin reisi Karl Marx"a sempati beslendi.

* Bir müddet sonra "İştirakiyun Mezhebi"nin Osmanlı toplumuna yanlış anlatıldığı öne sürüldü: Aslında bu "beyazı siyah olarak tarif etmek" gibi bir şeydi "İştirakiyun" İslam dininin direği olan zekatın modernleştirilmiş haliydi.

* Müslümanlık ırk ve millet ayrılığı gözetmiyordu yani enternasyonalistti. Karl Marx'ın kurduğu Enternasyonal Cemiyeti de zaten bu gayeyi güdüyordu.

* Osmanlı Hıristiyanları da sosyalizmi sahiplendi; "sosyalizm en evvel Hazreti İsa tarafından vaaz ve tesis olmuştu. Sosyalizm Roma'nın milyonlarını esirlerinin tırnakları ile kazanan zalim ulularına karşı teşkil ve tertip edilmiş Hıristiyanlık dininin asıl maksadıydı."

* Yahudiler durur mu? Onlar da klasik "Hazreti Musa" ve "Firavun" örneğini ortaya attılar; sosyalistlik "modern çağın putlarını yıkmak için gönderilmişti".

* İlk Osmanlı sosyalisti Avram Benaroya ilk sosyalist teşekkül Selanik Sosyalist İşçi Federasyonu oldu.

* İlk sosyalist fırkayı Hüseyin Hilmi bey kurdu. On binlerce işçiyi çevresinde toplamayı başaran Hüseyin Hilmi bey istediği zaman İstanbul çapında bir genel grev yapabilecek durumdadır.

* "İştirakçi" namıyla anılan Hüseyin Hilmi greve giden işçileri nereden bulduğu meçhul altınları harcayarak pilav ve zerde ile besliyordu.

* İstanbul'u işgal eden İngilizler Hüseyin Hilmi bey'i maaşa bağlamıştı. O artık altında son model otomobili sırtında kırmızı yeleğiyle zengin bir İngiliz ajanı olmuştu.

* Şamisi adında bir Yahudi Aydınlık dergisinin neşriyatı için Şefik Hüsnü'ye ayda bin dolar para veriyordu.