Mu‘îneddîn Natanzî’nin çevirisi
sunulan Müntehabü’t- Tevârîh-i Mu’înî adlı eseri, Timurlular devrinde yazılmış
muteber tarihi kaynaklardan biridir. Eser, esas olarak umumi tarih niteliğini
taşımaktadır. Eserin bilinen dört nüshası bulunmaktadır. Jean Aubin, eserin
Fransa’da bulunan nüshasını dikkate alarak neşretmiş ve Londra nüshasında
bulunan, ancak Fransa nüshasında bulunmayan kısımları da eserin sonuna
eklemiştir.
Natanzî kitabını ilk olarak
Timur’un torunu Emir-zâde İskender’e ithaf etmiştir. Emir-zâde İskender’in
ölümünden sonra eserini gözden geçirip Timur’un oğlu Şahruh Bahadır’a
sunmuştur. Natanzî eserini, Nizameddin Şamî’nin Zafernâme’sinden sekiz yıl
sonra ve Şerafeddin Ali Yezdî’nin Zafernâme’sinden on iki yıl önce yazmıştır.
Natanzî’nin eseri her iki
Zafernâme’den farklı olarak Timurlu tarihinin gayrı resmî ve bağımsız bir
versiyonu olduğundan son derece önemli bir eserdir. Çevirisi sunulan eser,
Şebânkâre Melikleri, Hürmüz Melikleri, Karahıtay Sultanları, Yezd Melikleri,
Luristan Melikleri, Altın Orda, Çağatay ve İlhanlı Devleti, Toğa Timurlular,
Çobanlılar, Celayırlılar, İncûlar, Muzafferîler, Maveraünnehir Emirleri ile
Emir Timur dönemi Timurlu tarihini kapsamaktadır. Müellif eserin yaklaşık
altıda birini Emir Timur dönemi olaylarına ayırmıştır. Eser Fars bölgesinde
kaleme alındığı için Orta Çağ Güney İran tarihi hakkında kıymetli malumatlar
aktarır.
Çevirisi sunulan
Müntehabü’t-Tevârîh-i Mu’înî’nin başta Timurlu dönemi olmak üzere Deşt-i Kıpçak
ve Güney İran tarihi hakkında araştırma yapanlara faydalı bir kaynak
olacağından şüphe yoktur.